Nysa
Konsultacje po raz drugi

Na temat przebudowy ul. Celnej w Nysie rozmawiano podczas spotkania w dniu 20 czerwca 2012r. w ramach projektu Fundacji im. Stefana Batorego i Szkoły Liderów „Masz Głos Masz Wybór” realizowanego przez MiGBP w Nysie. Było to drugie spotkanie na ten temat, tym razem odbyło się w Muzeum w Nysie. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz Gminy Nysa, przedsiębiorcy z ulicy Celnej, radni Rady Miejskiej w Nysie oraz mieszkańcy zainteresowani tematem.

Na początku spotkania wiceburmistrz Piotr Walach przypomniał o konkursie na zagospodarowanie Rynku i ulic do niego przyległych. Przypomnijmy, że na konkurs wpłynęło 17 prac, został on rozstrzygnięty w dniu 9 maja 2012r. W składzie sądu konkursowego byli: prof. Piotr Gajewski – przewodniczący – SARP Kraków, wiceburmistrz Nysy Piotr Walach, arch. Aloizy Tomiczek – Nysa, Dariusz Grabowiecki, przew. Komisji Urbanistyki i Rolnictwa RM w Nysie,  Iwona Solisz – Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Marcin Major – SARP Wrocław oraz Marek Nowacki – sędzia referent – SARP Opole. Pierwsze miejsce – wybrana jednogłośnie – zajęła koncepcja architektoniczna składu autorskiego: arch. Tomasz Grębski – Grębski, Pracownia Projektowa - Wrocław, arch. Piotr Guliński, współpraca - arch. Rafał Grabarczyk.

Podczas spotkania w Muzeum w Nysie rozmawiano wyłącznie o przebudowie ul. Celnej, która w bieżącym roku będzie projektowana, a w 2013r. realizowana. Uzasadnienie wyboru koncepcji architektonicznej, która otrzymała pierwsze miejsce przedstawił, Piotr Gajewski – dr hab. prof. Politechniki Krakowskiej, Prezes SARP Kraków oraz członek Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów. Przewodniczący sądu konkursowego jest także jednym z organizatorów Biennale Architektury w Krakowie. Od lutego 2001 r. pełni obowiązki kierownika Katedry Architektury Użyteczności Publicznej Instytutu Projektowania Architektonicznego. Prof. Piotr Gajewski mówił o konkursach architektonicznych przeprowadzonych - podobnie jak w Nysie - w takich miastach jak Gliwice, Miechów, czy Rzeszów. Piotr Gajewski podkreślał, że ulica Celna jest zdewastowana, występują problemy do rozwiązania, różnica poziomów i wystrój. Jego zdaniem ul. Celna może stać się elegancka, podobnie jak np. Krakowskie Przedmieście w Warszawie.

Autorzy nagrodzonej koncepcji, arch. Tomasz Grębski i arch. Piotr Guliński z Wrocławia omówili mieszkańcom założenia koncepcji przebudowy ul. Celnej. Poniżej opis prezentacji:

Przed II wojną światową ul. Celna w Nysie była prestiżową ulicą handlową. Jej rytm i charakterystyczną atmosferę tworzyły dwie pierzeje bogato zdobionych kamienic z lokalami handlowymi w parterach. Zniszczenia wojenne i późniejsze decyzje polityczne zmieniły ulicę Celną w „blokowisko”. Obecnie, dzięki przedsiębiorczości Nysan, partery znów zyskały niezbędną w centrum miasta funkcję handlową. Niestety spontaniczny sposób adaptacji mieszkalnych parterów na lokale usługowe, brak spójnej zasady kształtowania przestrzeni zdegradował ul. Celną. Na zachodzie Europy miasta, które ocalały przed zniszczeniami wojennymi wyglądają jak Rothenburg, w którym brak krzykliwych reklam i szyldów lub Innsbruck, gdzie braki w historycznej zabudowie zostały uzupełnione współczesną architekturą o prostej w swojej elegancji bryle i „uspokojonej formie reklamy”. Projekt przebudowy ulicy Celnej zakłada przywrócenie jej utraconego prestiżu i standardu ulicy handlowej z XXI wieku.

Zadanie projektowe jest bardzo trudne z uwagi na niemożność zmienienia obecnego stanu zabudowy, w którym malowniczy charakter kamieniczek już tu nie wróci. Działając na istniejącej tkance miejskiej napotykamy horyzontalne w swoim wyrazie bloki z licznymi dobudówkami w parterach, które w swojej formie i kolorystyce wydają się przekrzykiwać nawzajem. Żeby nadać ulicy spójny charakter i „okiełznać” chaos reklam, postanowiliśmy dodać pierzejom nowy wymiar projektując ciąg pionowych żaluzji zwieńczonych poziomą ramą, której zadaniem jest nie tylko spiąć całość, ale zapewnić wszystkim handlowcom jednolitą przestrzeń na szyldy ich lokali. Rozwiązanie to stosowane było w podobnej formie na kamieniach dawnych budynków na ul. Celnej. Struktura całej ramy po obu stronach ulicy nadaje spójny charakter przestrzeni handlowej i jednocześnie wyeksponuje szyldy sklepów w żaden sposób nie wpływając na wygodę w dostępności do sklepu czy wglądzie na witryny sklepowe. Rozstaw pionowych elementów pozwala swobodnie wejść pomiędzy i podejść bezpośrednio do witryny.

Efekt wizualny jaki uzyskaliśmy przez zastosowanie ramy i żaluzji, to optyczne wrażenie jednolitości pierzei w zbiegu perspektywicznym – patrząc pod dużym kątem - i coraz większy wgląd w witryny wraz ze zmianą kąta patrzenia.

Ten efekt optyczny działa na podobnej zasadzie jak w przypadku szkła, którego naturalną właściwością jest odbicie lustrzane zwiększające się wraz z kątem patrzenia, co powoduje, że przechodzień pod kątem nie widzi nic w witrynach sklepu poza odpiciem przeciwległych budynków. Pionowe żaluzje są często stosowanym elementem na elewacjach budynków, od handlowych po budynki użyteczności publicznej na całym świecie. Ulica Celna to nie tylko ujednolicenie obu pierzei, ale również wysoko standard nawierzchni, poszerzone chodniki piesze, większa ilość wygodniejszych miejsc parkingowych, dodanie ławek i dużej ilości zieleni. Całość składa się na nowoczesną ulicę z prestiżowym deptakiem handlowym.

Mimo przedstawionych przez architektów argumentów, część obecnych na spotkaniu w Muzeum przedsiębiorców z ul. Celnej nie dała się przekonać do proponowanych rozwiązań. Najwięcej wątpliwości wśród kupców budzi konstrukcja tzw. ram ujednolicających witryny sklepowe. Kupcy takiego rozwiązania nie akceptują, bo ich zdaniem zasłoni to witryny sklepowe i dostęp do światła. Niektórzy mówili o tym, że po zakończeniu inwestycji wandale będą się wyżywać na ramach, jeszcze inni, że ważniejsze są miejsca pracy niż upiększanie miasta. Pytano także, czemu przebudowa ulicy Celnej, a nie np. ul. Sobieskiego, czy ul. Brackiej. Pojawiało się też wiele głosów mieszkańców, którzy z zadowoleniem przyjęli plany przebudowy ul. Celnej i poprawy wizerunku centrum miasta. Stanisława Miza, wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej w Nysie, która przez wiele lat zarządzała przedsiębiorstwem tłumaczyła, że po odnowieniu ul. Celnej, więcej osób będzie robić zakupy w tamtejszych sklepach, podobnie jak to ma miejsce na ul. Krzywoustego, której odcinek przebudowano w 2011r. - Jest plan, aby co roku zrealizować jedną ulicę przyległą do Rynku, nie stać nas, aby zrobić wszystkie drogi w jednym czasie – mówiła Stanisława Miza, także przewodnicząca Komisji Finansów Rady Miejskiej w Nysie. Przy coraz większej konkurencyjności na rynku handlu w Nysie, powstających sklepów wielkopowierzchniowych, przebudowa ul. Celnej dla nyskich kupców może okazać się dużą szansą na rozwój działalności – podkreślali architekci z Wrocławia. Zebrane opinie od mieszkańców oraz kupców wzięte będą pod uwagę przy opracowaniu dokumentacji projektowej (realizacja dokumentacji w 2012r.). Architekci pracować będą m.in. nad wyglądem "mebli miejskich”, czyli ławeczek i punktów świetlnych, aby zastosowane materiały pasowały zarówno do nowej zabudowy śródmieścia ( bloki mieszkalne na ul. Celnej), jak i do dawnej architektury miasta.